October 21, 2005


ارزيابی گزارشگران بدون مرز از آزادی بيان در ايران
سازمان گزارشگران بدون مرز که در زمينه گسترش آزادی بيان در جهان فعاليت می کند در گزارش ساليانه خود از آزادی رسانه ها در جهان، ايران را از لحاظ برخورداری از آزادی بيان در مقام يکصد و شصت و چهارم در ميان يکصد و شصت و هفت کشور جهان قرار داده است.
بنابر گزارش اين سازمان، اريتره، ترکمنستان و کره شمالی تنها کشورهايی اند که از سطح پايينتری از آزادی بيان نسبت به ايران برخوردارند.
اين در حالی است که وضعيت برخی کشورها از لحاظ برخورداری از آزادی بيان اساساً در گزارش گزارشگران بدون مرز نيامده و دليل آن عدم دسترسی به اطلاعات اعلام شده است.
گزارشگران بدون مرز ايران را از لحاظ برخورداری از آزادی بيان، بدترين کشور خاورميانه دانسته اند.
لين طحينی، مسئول امورخاورميانه و شمال آفريقا در سازمان گزارشگران بدون مرز در گفتگو با بی بی سی دليل اصلی ارزيابی ايران به عنوان بدترين کشور خاورميانه از لحاظ آزادی بيان را زندانی بودن هفت روزنامه نگار در اين کشور و بويژه قضيه اکبر گنجی می داند که طی ماههای گذشته اعلام اعتصاب غذا کرده و به گفته وکلا و خانواده اش در وضعيت جسمی وخيمی در زندان انفرادی به سر می برد اما با وجود اينکه نهادها و شخصيتهای مهمی همچون اتحاديه اروپا و دبيرکل سازمان ملل متحد خواهان آزادی فوری او شده اند، دستگاه قضائی ايران حاضر نشده است از چند ماه باقيمانده از دوران حبس او صرف نظر کند.
اما اطلاق عنوان بدترين کشور ايران به خاورميانه در حالی است که گزارشهای منابع مختلف از وضعيت رسانه ها در ايران حاکی از اين است که ايران در مقايسه با بسياری از کشورهای خاورميانه دست کم از نظر تعداد نشريات و وابستگی آنان به دولت و همچنين استانداردهای روزنامه نگاری و آزادی روزنامه نگاران در نشر گزارشها و تحليلهای خود در شرايط بسيار مناسبتری قرار دارد.
برای نمونه در کشور سوريه که گزارشگران بدون مرز آن را از لحاظ برخورداری از آزادی بيان در شرايط بهتری از ايران ارزيابی کرده، مطبوعات مستقل تقريباً وجود ندارد و مقايسه رسانه های آن با رسانه های حاکی از سطح بالاتری از خودسانسوری نسبت به ايران است.
اگرچه ايران از لحاظ تعداد روزنامه نگاران زندانی، بزرگترين زندان روزنامه نگاران در خاورميانه به شمار می رود، اما دليل اينکه تعداد روزنامه نگاران زندانی در ديگر کشورهای اين منطقه کمتر از ايران است را می توان در اين واقعيت سراغ کرد که در مطبوعات بسياری از کشورهای خاورميانه اساساً امکان انتقاد از حکومت وجود ندارد تا کسی به دليل آن از زندان سر در بياورد.
خانم طحينی از گزارشگران بدون مرز به موضوع شديدتر بودن خودسانسوری در برخی ديگر کشورهای خاورميانه همچون ايران اذعان دارد و در عين حال اعتراف می کند که امکان در نظر گرفتن عامل خودسانسوری در ارزيابی وضعيت آزادی بيان در اين قبيل کشورها در کنترل گزارشگران بدون مرز نيست.
وی در عين حال تأکيد می کند که فهرست گزارشگران بدون مرز که کشورها از لحاظ برخورداری از آزادی بيان در آن درجه بندی شده اند ارتباطی به سطح کيفی رسانه ها در اين کشورها ندارد.
آن گونه که خانم طحينی توضيح می دهد، روش گزارشگران بدون مرز برای ارزيابی وضعيت آزادی بيان در کشورها اين است که پرسشنامه هايی را برای چهارده تشکل مستقل که در زمينه آزادی بيان در نقاط مختلف جهان فعاليت می کنند و همچنين يکصد و سی گزارشگر که در سراسر جهان دارد ارسال می کنند و بر اساس پاسخهای آنان به کشورهای مختلف امتياز می دهند و از طريق اين امتيازها کشورها را درجه بندی می کنند.
پرسشنامه گزارشگران بدون مرز عمدتاً بر نحوه برخورد با روزنامه نگاران، بخصوص برخوردهای خشونت آميز و مسائلی همچون حبس و پيگرد قضائی که برای روزنامه نگاران پيش می آيد تأکيد می کند و عوامل مهم ديگری که به ذات رسانه ها باز می گردد، همچون سانسور و ميزان استقلال نشريات در آن از اهميت کمتری برخوردار است.

No comments: